Katedra na Wawelu jest najczcigodniejszym kościołem w Polsce. Ranga tego miejsca wypływa z roli, jaką świątynia pełniła na przestrzeni wieków. Najpierw stanął tu kościół grodowy, wzniesiony za czasów panowania czeskiego nad Małopolską, poświęcony świętemu księciu Wacławowi.
Po przyłączeniu Krakowa do państwa Polan, czego dokonał prawdopodobnie syn Mieszka I Bolesław Chrobry, ustanowiono tutaj stolicę diecezji, a wkrótce po roku 1000 zaczęto budowę pierwszej, przedromańskiej katedry. Budowla ta została zburzona po połowie w. XI, kiedy to zaczęto budowę nowej, wielkiej katedry utrzymanej w stylu romańskim.
Początki prac przy tej świątyni przypadają zapewne na czasy Władysława Hermana, choć jako domniemanego fundatora bierze się pod uwagę także Bolesława Śmiałego. Trzecia z kolei katedra została wzniesiona w stylu gotyckim po koronacji Władysława Łokietka na króla Polski w r. 1320. Nowy kościół został uroczyście konsekrowany w r. 1364. Za panowania ostatnich Piastów katedra na Wawelu zyskała rangę wielkiego ośrodka kultu św. Stanisława, a także kościoła koronacyjnego i nekropolii królewskiej.
Ranga tego miejsca wypływa z roli, jaką świątynia pełniła na przestrzeni wieków. Najpierw stanął tu kościół grodowy, wzniesiony za czasów panowania czeskiego nad Małopolską, poświęcony świętemu księciu Wacławowi. Po przyłączeniu Krakowa do państwa Polan, czego dokonał prawdopodobnie syn Mieszka I Bolesław Chrobry, ustanowiono tutaj stolicę diecezji, a wkrótce po roku 1000 zaczęto budowę pierwszej, przedromańskiej katedry. Budowla ta została zburzona po połowie w. XI, kiedy to zaczęto budowę nowej, wielkiej katedry utrzymanej w stylu romańskim. Początki prac przy tej świątyni przypadają zapewne na czasy Władysława Hermana, choć jako domniemanego fundatora bierze się pod uwagę także Bolesława Śmiałego. Trzecia z kolei katedra została wzniesiona w stylu gotyckim po koronacji Władysława Łokietka na króla Polski w r. 1320. Nowy kościół został uroczyście konsekrowany w r. 1364. Za panowania ostatnich Piastów katedra na Wawelu zyskała rangę wielkiego ośrodka kultu św. Stanisława, a także kościoła koronacyjnego i nekropolii królewskiej.
Ranga budowli wiązała się też ze znaczeniem samej diecezji, która była najbogatsza w Kościele polskim i obsadzana przez nietuzinkowe osobistości. Biskupami krakowskimi byli min. św. Stanisław ze Szczepanowa, pierwszy polski kardynał – Zbigniew Oleśnicki, czy syn króla Kazimierza Jagiellończyka – Fryderyk. Krakowski kościół katedralny stał się wzorem dla licznych budowli w Krakowie i Małopolsce. Wielkie bazyliki krakowskie XIV w., na czele z kościołem Mariackim i kościołem Dominikanów, a także świątynie Kazimierza z farą Bożego Ciała i kościołem augustiańskim św. św. Katarzyny i Małgorzaty, powtarzają rozwiązania zastosowane w katedrze
Zdajemy sobie wszyscy dobrze sprawę, że wejść do tej Katedry nie można bez wzruszenia. Więcej powiem: nie można do niej wejść bez drżenia wewnętrznego, bez lęku bo zawiera się w niej - jak w mało której Katedrze świata - ogromna wielkość, którą przemawia do nas cała nasza historia, cała nasza przeszłość.
Kardynał Karol Wojtyła
